بوم مدل کسب و کار ابزاری برای اعمال یک مدیریت استراتژیک است که این امکان را به شما می دهد که ایده یا مفهوم کسب و کار خود را مجسم نموده و سپس مورد ارزیابی قرار دهید. این مدل یک سند یک صفحه ای شامل 9 دسته بندی است که نشان دهنده ی عناصر اساسی و حیاتی گوناگون یک کسب و کار است. BMC با ارائه شیوه ای آسان‌تر برای درک عناصر اصلی گوناگون یک کسب و کار، طرح های تجاری سنتی را که در چندین صفحه ارائه می شدند کنار می زند.
این مدل به دو قسمت چپ و راست تقسیم می شود که سمت راست آن بر مشتری یا بازار (عوامل خارجی که تحت کنترل شما نیستند)، و سمت چپ بوم بر روی تجارت متمرکز است (عوامل داخلی که بیشتر تحت کنترل شما هستند). در میانه این بوم نیز، گزاره هایی مبتنی بر ارزش و سود وجود دارد که نشان دهنده ارزش مبادله بین کسب و کار شما و مشتریان شما است. بوم مدل کسب و کار در ابتدا توسط «الکسی اوستروالدر» و «ایو پیگنور» در کتاب «گسترش مدل های کسب وکار» توسعه پیدا کرد. این مدل به عنوان یک قالب بصری برای برنامه ریزی، توسعه و آزمایش انواع مدل های کسب و کار برای یک سازمان معرفی شد.
چرا به مدل بوم کسب و کار نیازمندیم؟
- BMC به شما کمک می کند تا یک مرور کلی و نگاهی اجمالی نسبت به مدل کسب و کار خود داشته باشید و همچنین بر خلاف یک برنامه تجاری سنتی به جزئیاتی که غیرضرور هستند نمی پردازد.
- اینکه این مدل امکان ارزیابی بصری را فراهم می کند هر کسی را در درک و فهم یک مدل کسب وکار یاری کرده و کار او را آسان‌تر می کند.
نمونه‌ای از یک مدل بوم کسب و کار - در این مدل انجام ویرایش به راحتی صورت گرفته و همچنین به آسانی می توان آن را با سایر همکاران سهامداران به اشتراک گذاشت.
- بوم مدل کسب و کار هم در شرکت های بزرگ و هم در استارتاپ هایی که فقط چند کارمند دارند کارایی داشته و مورد استفاده قرار می گیرد.
- به شما نشان می دهد که جنبه های گوناگون یک فعالیت تجاری چگونه با یکدیگر در ارتباطند.
- شما می توانید از یک الگوی BMC برای تعریف مدل تجاری خود برای به دست گرفتن جلسه‌ای که به منظور طرح ایده‌های خلاقانه تشکیل شده است به شکلی موثر استفاده کنید.
نحوه ساخت بوم مدل کسب و کار
بوم مدل کسب و کار دارای نه بخش اصلی است که شامل قیمت پیشنهادی مشتری، دسته بندی مشتریان، کانال‌ها یا شبکه‌های ارتباطی، رابطه با مشتریان، کسب یا جریان درآمد، منابع اصلی، شرکای اصلی، فعالیت‌های اساسی و ساختار هزینه می شود.
در زمان تکمیل کردن بخش های مختلف بوم مدل کسب و کار، در مرحله ای مرتبط با طرح ایده قرار خواهید گرفت که به طوفان فکری شهرت دارد و در این مرحله در خصوص هر یک از این عناصر نه گانه‌ی موجود در این مدل به تحقیق و تجزیه و تحلیل می پردازید. پس از آن باید داده های جمع آوری شده را در بخش های مربوط به خودشان قرار دهید. بنابراین پیش از آنکه وارد این مرحله شوید باید یک BMC آماده داشته باشید.
دسته بندی مشتریان
این دسته بندی ها متشکل از افراد یا شرکت های هدفی هستند که سعی می کنید محصول یا خدمات خود را به آنها بفروشید. تقسیم بندی مشتریان بر اساس شباهت هایی از قبیل منطقه جغرافیایی، جنسیت، سن، خلق و خو، علایق و سایر موارد به شما این امکان را می دهد تا با استفاده از پیشنهادهای اختصاصی و ویژه‌ای که در اختیار آنها قرار می دهید، نیازهای آنها را به شکل بهتری تأمین نمایید.
رابطه با مشتریان
در این بخش از بوم مدل کسب و کار، شما باید نوع رابطه خود را با هر یک از دسته‌بندی‌های مشتریان مشخص کرده و شیوه ای را برای تعامل با آنها طی زمانی که با کسب و کار شما همراه هستند اتخاذ نمایید.
کانال‌ها یا شبکه‌های ارتباطی
این بخش به چگونگی زمینه‌ی ارتباطی شما با مشتریان مربوط می شود. کانال‌ها نقاط تماسی هستند که مشتریان شما از آن طریق با کسب و کار و فعالیت تجاری شما ارتباط برقرار می کنند. این بخش در افزایش آگاهی مشتریان از محصول یا خدمات شما و پیشنهاداتی که شما برای آن ها دارید موثر است.
انواع این راه‌های ارتباطی بر دو نوع‌اند:
- کانال‌های متعلق به خود(مستقیم): وب سایت شرکت، سایت‌ها و شبکه های اجتماعی، فروش به طور مستقیم از داخل شرکت و غیره.
- کانال‌های مشارکتی(غیرمستقیم): وب سایت های متعلق به سایر کاربرانی که با شما همکاری می کنند، توزیع و فروش عمده و غیره.
جریان درآمد
جریان‌های درآمدی به معنای منابعی است که یک شرکت با فروش محصول یا خدمات خود به مشتریان از آنها درآمد کسب می کند. بنابراین در این بخش از بوم مدل کسب و کار، شما باید شرح دهید که چگونه از پیشنهادهای سودآوری که به مشتریان خود ارائه می کنید کسب درآمد می کنید.
فعالیت‌های اصلی
در این بخش، تمام فعالیت های اصلی که برای کارایی مدل کسب و کار و تحقق هدف شغلی خود باید انجام دهید را لیست می کنید. این فعالیت‌های کلیدی باید متکی بر تحقق ارزش پیشنهادی، تسلط بر دسته بندی های متنوع مشتریان، حفظ رابطه با مشتری و گسترش درآمدزایی باشد.
منابع اصلی
این بخش از BMC جایی است که شما منابع اصلی یا اطلاعات اساسی مورد نیاز برای انجام فعالیت های اصلی خود را به منظور خلق ارزش پیشنهادی لیست می کنید.
منابع اصلی دارای انواع مختلفی هستند که عبارتند از:
- منابع انسانی (کارمندان)
- منابع مالی (پول نقد، اعتبارات و غیره)
- متخصصان هوشمند (خلق برند و حق ثبت اختراع و غیره)
- منابع فیزیکی (تجهیزات و امکانات، بنای ساختمان و غیره)
شرکای اصلی
در این بخش از بوم مدل کسب و کار شرکای اصلی شرکت ها و تأمین کنندگان خارجی به شما در انجام فعالیت های اصلی‌تان کمک می کنند. این مشارکت ها برای کاهش خطرات و تأمین منابع کافی مورد نیاز به وجود آمده است.
انواع مشارکت ها عبارتند از:
- اتحاد استراتژیک: مشارکت بین طرفینی که رقیب یکدیگر نیستند
- همکاری: مشارکت استراتژیک بین شرکا
- همکاری‌های مشترک: شرکایی که در حال رشد و توسعه‌ی یک فعالیت تجاری جدید هستند
ساختار هزینه
در این بخش از بوم مدل کسب و کار، تلاش می کنید تا تمام هزینه های مرتبط با بهره برداری از مدل تجاری خود را شناسایی کرده و مشخص نمایید.
ارزش پیشنهادی
این بخش ساختاری است که در قلب بوم مدل کسب و کار قرار دارد. اگر یک بخش از حوزه مشتریان با مشکلی روبرو باشد، شما در بخش ارزش پیشنهادی بهترین راه حل خود برای حل آن را ارائه می کنید. همچنین در همین بخش است که برای مشتریان نسبت به محصولات و خدمات خود ایجاد ارزش کرده و به عبارتی آنها را معتبر معرفی می کنید.
